In 1865, het jaar dat Jac. P. Thijsse werd geboren, stond Nederland aan de vooravond van een stille revolutie. Een revolutie die niet als zodoende in de geschiedenisboeken staat: eentje zonder oorlog, zonder nieuwe grondwet, maar eentje die die het landschap en de cultuur in Nederland compleet en voorgoed heeft veranderend.
Het Landschap en de Mensen
Historicus Auke van der Woud schreef hierover in 2020 een prachtig boek: “Het Landschap en de Mensen”. In dit werk beschrijft Auke hoe ingrijpend het landschap en de mensen in Nederland veranderden tussen 1850 en 1940.
‘Natuur’ is een gevoelig begrip in Nederland. Tegenwoordig hebben we ‘Natura 2000’ gebieden, Natuur-‘monumenten’, stiltegebieden, een groen hart, en vele nationale parken. Met veel zorg en talloze informatiebordjes worden we geïnformeerd over hoe kwetsbaar de natuur is, en voelen we bijna dat we op onze tenen moeten lopen als we een bos of heidegebied betreden.
Bron: https://www.topotijdreis.nl/kaart/1865/@161469,485026,4
Van Woeste Wildernis...
We kunnen ons letterlijk niet voorstellen hoe Nederland er 150 jaar geleden uitzag. Nederland had wildernis. De heidegebieden, moerassen en zandverstuivingen reikten zo ver het oog kon kijken en verder. De natuur werd in de volksgeest echter niet perse als mooi beschouwd, en de Nederlandse overheid zag het zelfs als een vijand voor economische vooruitgang.
In de periode die ‘Het Landschap en de Mensen’ beschijft werden de onmetelijke natuurgebieden van Nederland ongedaan gemaakt: ze werden ontgind. De gigantische wilde heidegebieden, moerassen en zandgronden werden door de arme bevolking van Nederland omgeploegd en omgetoverd tot productieve landbouwgrond. Het ’typisch’ Nederlandse platteland is helemaal niet zo typisch of oud als de meeste mensen denken.
...naar Natuurmomenten
Het leven van J.P. Thijsse staat volledig in het teken van het veranderende landschap. Thijsse groeide op in verschillende delen van Nederland, en was al vanaf zijn jonge kinderjaren verzot op de natuur – welke toen nog omvangrijk aanwezig was. Als kind dwaalde hij eindeloos door bloemenzeeën in de weilanden en heidegebieden nabij zijn woonplaatsen, en verzamelde en bestudeerde insecten, planten en vogels.
Van beroep was hij schoolmeester en -hoofd, een functie die hij zijn hele leven als roeping heeft beleefd en beoefend. Vanwege die functie woonde hij een lange periode op Texel, waar zijn liefde voor de natuurlijk, en voor vogels specifiek, floreerde. Over vogels schreef hij zijn eerste publicatie. Als docent heeft hij veel invloed uitgeoefend op het onderwijs in Nederland, echter is zijn erfenis als natuurbeschermer en schrijver over dat thema het grootst.
Dat Thijsse zich inzette voor de natuur was niet zonder reden: toen hij werd geboren in 1865 was er wildernis. In 1906 was het landschap van zijn jeugd in rap tempo aan het verdwijnen. In dat jaar stichtte hij samen met E. Heimans de ‘Vereeniging tot Behoud van Natuurmonumenten’, nu simpelweg ‘Natuurmonenten’.
Verkade Albums
Thijsse werkte onvermoeid aan het populariseren van de ‘natuurbeleving’ en aan het stimuleren van het besef dat de natuur een kwetsbaar goed is. Zijn meest beroemde nalatenis zijn in dat opzicht de Verkade albums.
Plaatjes verzamelen is van alle tijden, en ook begin 20e eeuw wisten ze wat marketing was. Koekjesfabrikant Verkade maakte in samenwerking met J.P. Thijsse een reeks albums over het landschap en de natuur in Nederland. In totaal verschenen er tussen 1903 en 1940 dertig albums, waarbij lezers bij het kopen van Verkadeproducten prachtig geillustreerde plakplaatjes konden verzamelen.
In 1929 verscheen het album ‘Paddenstoelen’, volledig gewijd aan de wereld van schimmels en zwammen. Illustratoren Jac. J. Koeman, C. Rol en J. Voerman Jr voorzagen dit album van 144 verzamelsplaatjes.
Op PSBR.nl wordt dit hele album per hoofdstuk opnieuw gepubliceerd, ik hoop dat je er van zult genieten!
